Leanann an an tuarascáil, a choimisiúnaigh clár Éire Ildánach, tuarascáil a rinneadh sa Staidéar roimhe seo, ‘Gníomhaíocht Chruthaitheach sa Daonra atá ag dul in Aois’ a eisíodh i mí na Samhna 2021. Scrúdaítear sa tuarascáil nua seo na naisc atá idir rannpháirtíocht daoine fásta níos sine i ngníomhaíochtaí ealaíon, cruthaitheacha agus cultúrtha in Éirinn. Rinneadh iarracht sa tuarascáil seo scrúdú a dhéanamh ar an mbaint atá idir na gníomhaíochtaí seo agus torthaí sláinte coirp, meabhrach agus iompraíochta, chomh maith leis na tairbhí fadtéarmacha a bhaineann le rannpháirtíocht.

Príomhthorthaí

Tá baint ag rannpháirtíocht i ngníomhaíochtaí ealaíon, cruthaitheacha agus cultúrtha le caighdeán maireachtála níos airde agus leibhéil ísle dúlagair, struis, imní agus uaignis.

• Tuairiscíonn daoine fásta níos sine a ghlac páirt roimhe seo ach nach ndéanann a thuilleadh, leibhéil cháilíochta beatha níos ísle agus leibhéil níos airde dúlagair agus uaignis i gcomparáid leo siúd atá rannpháirteach faoi láthair.
• Tuairiscíonn daoine fásta níos sine nár ghlac páirt riamh go bhfuil caighdeán maireachtála níos ísle acu agus leibhéil níos airde struis agus imní i gcomparáid leo siúd a ghlacann páirt ann faoi láthair.
• Tá baint fhadtéarmach idir cáilíocht beatha níos airde agus rannpháirtíocht
• Is mó an seans go nglacfaidh mná páirt i ngníomhaíochtaí ealaíon, cruthaitheacha agus cultúrtha ná fir, le 62% de na mná ina rannpháirtithe reatha nó roimhe seo i gcomparáid le 46% d’fhir
• Tá baint ag gnóthachtáil ardoideachais le rannpháirtíocht. Tá sé níos mó ná cúig huaire níos dóchúla go nglacfaidh daoine fásta níos sine a bhfuil oideachas tríú leibhéal acu páirt ann i gcomparáid leo siúd a bhfuil oideachas scoile acu.
• Tá na rátaí rannpháirtíochta is airde i gcathair agus i gcontae Bhaile Átha Cliath agus níos ísle i gcontaetha níos tuaithe ar nós contaetha Chiarraí, an Chabháin, Mhuineacháin agus na hIarmhí.
• Ba é an cineál gníomhaíochta ealaíon, cruthaitheach agus cultúrtha ba mhó éilimh ná éisteacht le ceol, é a sheinm nó a theagasc, agus bhí 52% de na rannpháirtithe páirteach sa ghníomhaíocht seo.
• Ba é an spreagadh ba láidre le haghaidh rannpháirtíochta ná suim sa ghníomhaíocht, le taitneamh/spraoi agus ansin gnéithe/sochair shóisialta.
• Ba é an suíomh ba mhinice le haghaidh rannpháirtíochta ná teach príobháideach agus ionaid phobail ina dhiaidh sin.

I bhfianaise na dtorthaí dearfacha cruthaithe do dhaoine níos sine a bhfuil baint acu le gníomhaíochtaí cruthaitheacha, d’éiligh an taighde go gcuirfí clár cruthaitheach ar fáil chun rannpháirtíocht i ngrúpaí i mbaol a mhéadú. Leag sé béim freisin ar an tábhacht a bhaineann le rochtain mhéadaithe ar ghníomhaíochtaí cruthaitheacha le fócas ar leith ar phobail lasmuigh de Bhaile Átha Cliath; chomh maith le tacú le filleadh ar rannpháirtíocht dóibh siúd a ghlac páirt roimhe seo ach nach ndéanann a thuilleadh.

"Daingnítear sa tuarascáil seo torthaí na tuarascála a rinneadh roimhe seo agus forbraíonn sí ar an bhfianaise láidir ar an nasc dearfach idir rannpháirtíocht sa saol cruthaitheach a chur chun cinn agus braistint sláinte agus folláine, i measc daoine níos sine inár bpobal"

Dúirt an tAire Martin:

“Daingnítear sa tuarascáil seo torthaí na tuarascála a rinneadh roimhe seo agus forbraíonn sí ar an bhfianaise láidir ar an nasc dearfach idir rannpháirtíocht sa saol cruthaitheach a chur chun cinn agus braistint sláinte agus folláine, i measc daoine níos sine inár bpobal. Leanfaidh mé ag díriú ar thacú le tionscnaimh a fheabhsaíonn folláine daoine níos sine trí rannpháirtíocht sna healaíona cruthaitheacha.”

Dúirt Príomh-Imscrúdaitheoir an Staidéir, an tOllamh Regius Rose Anne Kenny:

“Tar éis níos mó ná deich mbliana de thaighde cuimsitheach, tá tacar sonraí eisceachtúil agus luachmhar ag an Staidéar a nochtann gnéithe suntasacha de dhul in aois rathúil. Scrúdaítear sa tuarascáil nua seo ón Staidéar, i gcomhar le hÉire Ildánach, na gaolmhaireachtaí idir rannpháirtíocht sna gníomhaíochtaí seo agus gnéithe éagsúla de shláinte fhisiciúil, mheabhrach agus iompraíochta, chomh maith le buntáistí fadtéarmacha rannpháirtíochta den sórt sin a fhiosrú, ag leathnú ar thorthaí obair na Comhairle roimhe seo. Ina theannta sin, déantar iniúchadh ann ar réimse na ngníomhaíochtaí, na spreagthaí agus na mbac ar rannpháirtíocht i ngníomhaíochtaí cruthaitheacha.”

Dúirt an tOllamh Kenny, chomh maith:

“Go háirithe, ba le linn phaindéim COVID-19 a bhí an tréimhse bailithe sonraí, tréimhse ina raibh bearta sláinte poiblí a chuir srianta ar thionóil shóisialta, imeachtaí, iompar, agus oibriú ionaid chultúrtha in Éirinn, agus mar sin tá na torthaí seo thar a bheith tábhachtach. Chun rannpháirtíocht níos mó daoine fásta níos sine i ngníomhaíochtaí cruthaitheacha a chothú, tá sé riachtanach beartais a bhunú a éascaíonn a rannpháirtíocht agus ag an am céanna deireadh a chur le baic inrochtaineachta, beag beann ar mhíchumas. D’fhéadfadh bearta den sórt sin feabhas a chur ar shláinte agus ar fholláine daonra atá ag dul in aois go tapa.”